In Focus: Jerney’s inzet voor het Nederlands muziekproduct

Dat Jerney Kaagman al vroeg niet alleen voor zichzelf de financiële zaakjes goed op orde had, maar het later ook voor anderen goed geregeld wilde hebben, maakt dat de huidige generatie popmuzikanten in ieder geval een beroepsvereniging heeft die hun belangen behartigt. Nadat Jerney in 1970 van het zingen haar beroep had gemaakt en jaren zeer succesvol was met Earth and Fire, richtte Jerney in 1984 samen met enkele andere geëngageerde popprofessionals de Beroeps Vereniging Popmuzikanten (BV Pop) op en werd daar zelf voorzitter van. Ze nam vervolgens zitting in het bestuur van Buma Stemra en werd in 1992 pr-manager bij Radio Noordzee, een omroep die zich vooral inzette voor het Nederlandse product. In november 2000 werd Jerney directeur van de Stichting Conamus, waar ze al enige tijd als bestuurslid bij betrokken was. Stichting Conamus, inmiddels Buma Cultuur, is een van de meest toonaangevende organisaties in Nederland die lichte muziek ondersteunt. Kortom: een directeur met verstand van zaken.

Veel ervaring

Al in 1970 beantwoordde Jerney een vraag van de fanclub wat ze in de toekomst dacht te gaan doen met het antwoord ‘hard werken’. En dat deed ze. Jerney werd allereerst bekend als zangeres van Earth and Fire. De band trad zo’n 200 tot 250 keer per jaar op. Met veel optreden leerde de band goed spelen en met optredens werd de muziek bekend en singles en LP’s gekocht. Al vroeg wist de band dat je zonder hits weinig bestaansrecht had. Naast de conceptalbums van de band, waar vaak op een gehele kant een heel verhaal werd ‘verteld’, werden er ook commercieel succesvolle singles uitgebracht. De band had hit naar hit. De zeezenders Radio Noordzee en Radio Veronica speelden een grote rol in dit succes. Hun singles werden veelvuldig gedraaid op deze zeezenders. Willem van Kooten, betrokken bij Red Bullet, de productiemaatschappij die via Polydor de platen van Earth and Fire uitbracht, was immers ook DJ (onder de naam Joost den Draaijer) bij Radio Veronica. Het percentage Nederlands product dat in die tijd werd uitgezonden lag op 40%. Bij het ter ziele gaan van deze zeezenders zakte dat percentage in, tot een dieptepunt van 11% in 1989. Een grote aderlating voor het Nederlandse product. Met de komst van Radio Noordzee Nationaal begin jaren negentig werd dit percentage weer enigszins opgeschroefd, want in 1994 was het percentage alweer gestegen naar 21,6%. De band was uniek door het feit dat zij vanaf het begin al een eigen accountant in dienst had die de financiële zaken regelde. En het verdiende geld werd ook vaak weer in de band gestopt. Zo werd door de band, uniek voor Nederland, een dure PA-installatie aangeschaft. Zo kon de band tijdens optredens het geluid van de LP’s nog beter benaderen. Maar niet alleen daarmee liep de band in Nederland voorop. In 1979 was Earth and Fire de eerste groep in Nederland die een muziekband zelf financierde en deze aan een maatschappij aanbood. In zakelijk opzicht een zeer goede zet. ‘Reality fills fantasy’ bleek later namelijk hun best verkochte elpee ooit te zijn. In 1983 stopte de band en in de voorafgaande 14 jaar deed Jerney zoveel ervaring op in het muziekvak dat zij in 1984 besloot deze ervaring geheel belangeloos ter beschikking te stellen aan mede popartiesten middels de Beroepsvereniging Popmuzikanten (BV Pop).

Belangenbehartiging

De BV Pop is het geesteskind van Jaap van Beusekom (directeur van het Nationaal Pop Instituut, toen nog Stichting Popmuziek Nederland) en Jerney Kaagman. Zij ontdekten waar bij veel popmusici de schoen wringt. Jerney: ‘In 1984 was ik op een symposium over popmuziek in Rotterdam. Daar ben ik zo pissig geworden. Er werd steeds maar gepraat over popmuziek door ambtenaren, door journalisten. Maar er was geen popmuzikant te zien. Toen ik daarover een opmerking maakte, zei iemand: ‘ja, maar jullie tonen zelf ook wel erg weinig interesse.’ Meteen hebben Jaap van Beusekom en ik toen besloten om de BV Pop op te richten. Ik moet erbij zeggen dat ik toen ook de tijd had om me met de sociale en materiele kant van het vak bezig te houden. Earth and Fire was in 1983 gestopt. En ik had goed gepast op de centjes die we hadden verdiend. Want er was natuurlijk geen sprake van dat ik iets zou krijgen voor mijn nieuwe werk.’ Op 28 mei 1984 presenteerde BV Pop zich door middel van een persconferentie aan het publiek. Jerney als voorzitter en Jaap als secretaris. De BV Pop stelde zich ten doel het Nederlandse popproduct weer op te vijzelen, hetgeen hard nodig was want het ging bar slecht met de Nederlandse popmuziek. Popmuzikant als beroepsvorm werd praktisch niet erkend in Nederland. Een ander probleem was dat de popmuzikant met zoveel instanties te maken krijgt wanneer hij zijn beroep uitoefent, dat hij bijna door de bomen het bos niet meer ziet. En cijfers over de popbranche waren al helemaal niet voorhanden. En daarnaast maakte BV Pop zich sterk voor afvaardiging in het bestuur van Buma/Stemra. Alle andere genres zijn wel vertegenwoordigd, alleen de popmuziek werd tot dan toe steeds geweerd en daarbij komt nog dat 80% van de inkomsten van Buma/Stemra uit de popmuziek komt.

Naast de belangenbehartiging bij Buma/Stemra, het afsluiten van collectieve verzekeringen voor bijvoorbeeld instrumentarium, het opzetten van een vacaturebank, lobbying in Den Haag en een jaarlijks te houden festival, wilde men een verhoging van het percentage Nederlands product op Hilversum 3 (het huidige radio 3). Een dag radio luisteren zal iedereen ervan overtuigen dat dit zeker gelukt is. Het Nederlandse product is weer helemaal terug. Dit is zeker ook te danken aan het werk dat Jerney tijdens haar periode bij Radio Noordzee Nationaal verzette. In Frankrijk bestaat een regeling dat ten minste 40% van alle gedraaide platen per dag van Nationale bodem moet zijn. Zo’n regeling zou in Nederland ook niet slecht zijn, want het publiek koopt immers wat zij via de radio krijgt aangeboden.

Na de oprichting kwam de belangenvereniging al snel tot de conclusie dat de vereniging niet slechts in het leven was geroepen om te vergaderen en nota’s uit te schrijven. Het idee om de Nederlandse popmuziek onder de aandacht van het publiek te brengen, resulteerde uiteindelijk in het ontstaan van de BV Pop Prijs. Deze prijs wil bovendien een stimulans zijn voor Nederlandse popmuziek, zodat popmuzikanten van eigen bodem grotere waardering ten deel zal vallen. Het bronzen beeldje, dat weergeeft welke strijd de Nederlandse popmuzikant moet leveren, is ontwerpen door Theo Mackaay, die ook het Gouden Kalf heeft ontworpen. Naast de uitreiking van deze prijs die nu jaarlijks op het Noorderslag festival wordt uitgereikt, wordt er elk jaar in samenwerking met Stichting Conamus en Music Maker de Nationale Muzikantendag georganiseerd. Andere projecten waarin BV Pop een rol speelt is de cursus voor popmusici ‘Popmanagement’. Jerney is nog steeds voorzitter van deze beroepsvereniging. De BV Pop werkt sinds 1989 samen met de FNV Kunstenbond en heet sindsdien BV Pop/FNV Kiem. Bij de BV Pop/FNV Kiem zijn inmiddels 960 popmuzikanten aangesloten.

Als bestuurder maakt Jerney jaren deel uit van de vereniging PALM (professionele auteurs lichte muziek) en de Buma. Vooral dit laatste was een van de doelstellingen die BV Pop bij haar oprichting voor ogen had. Bovendien bepaalde Jerney als bestuurder tot 1995 gedurende 9 jaar mede het beleid van Conamus.

Op de achtergrond

In een dubbelgesprek met Anita Meijer voor de Elsevier uit 1976 vertelde Jerney dat zij het belangrijk vond ook achtergrondkoortjes te doen. ‘Ik doe zelf naast mijn werk bij Earth and Fire ook koortjes. Om te leren, omdat ik het leuk vind en ook om anderen te helpen. In dit vak telt uiteindelijk alleen kwaliteit. Ik vind dat het talent in Nederland elkaar veel meer zou moeten kunnen helpen om die kwaliteit te bereiken.’ Enkele voorbeelden van haar medewerking aan plaatwerk van anderen is ‘I only know my name’ van Hans Vermeulen uit 1976, ‘Geen Paniek’ van Udo Lindenberg uit 1978 en ‘Rainbows End’ van Max Werner uit 1979. Jerney heeft echter in tegenstelling tot veel van haar collega’s niet heel veel achtergrondkoortjes kunnen doen doordat zij door haar unieke stemgeluid overal in te herkennen is. Maar ook stil op de achtergrond heeft Jerney veel werk voor het Nederlandse muziekproduct verricht. Zo begeleidde ze dikwijls jonge mensen op weg naar het podium. Ze was onder andere een aantal malen kindercoach bij het Unicef-gala en ook participeerde ze in diverse jury’s, sprak op bijeenkomsten van popmuzikanten of nam deel aan fora over popmuziek.

Radio en televisie

Ook presenteerde Jerney enkele popprogramma’s op radio en televisie. Op de radio was dit onder andere een serie muziekprogramma’s over het Monterey festival (1989) en voor televisie presenteerde Jerney in 1993 een aflevering over de geschiedenis van de Nederlandse popmuziek. In mei 2004 presenteerde Jerney ook nog een aflevering van ‘I love the 70’s’ op Net 5. In 1989 startte Buma Stemra een publiciteitscampagne om het verslechterde imago van de auteursrecht-organisatie te verbeteren. De organisatie doet namelijk meer dan het incasseren van geld alleen. Buma Stemra zond een sterspotje uit over deze problematiek met Jerney als spokeswomen. Aan de bar vertelt Jerney in dit filmpje wat er wel en niet kan bij het afspelen van muziek in bijvoorbeeld een bar of café.

Radio Noordzee Nationaal

Een tweede maal speelt Radio Noordzee een belangrijke rol in het leven van Jerney. Begin jaren zeventig draait de zeezender veelvuldig de singles van de groep tot hit. Om de hegemonie tussen platenmaatschappijen en radio-omroepen te doorbreken start Strengholt in juli 1992 met de uitzendingen van Radio Noordzee Nationaal. Jerney was al bekend met Strengholt via Buma-kringen en wordt bij de omroep betrokken om cable network development te gaan doen, te zorgen dat gemeenten Radio Noordzee Nationaal toelieten op de kabel. Daarna werd ze pr-manager bij het het radiostation. Als voorzitster van de BV Pop zette Jerney zich in voor de rechten van de Nederlandse popmuziek. Als Pr vrouw van Radio Noordzee zorgde ze dat het Nederlandse product vaker op de radio beluisterd kan worden. Door de populariteit van Radio Noordzee wordt het Nederlandse product weer enorm gepromoot en komen megasterren als Marco Borsato en Frans Bauer tot volle wasdom. Radio Noordzee Nationaal heet tegenwoordig Radio Noordzee FM.

Stichting Conamus / Buma Cultuur

Dan zet Jerney weer een stap voorwaarts. Zij wil zich nog verder inzetten voor het Nederlandse product, ook buiten onze landsgrenzen en wordt in september 2000 directeur van de Stichting Conamus (inmiddels Buma Cultuur). Met evenementen als het Amsterdam Dance Event, de Gouden en Zilveren Harpen, Noorderslag festival en de Muzikantendag is Conamus in Nederland een van de meest toonaangevende organisaties die lichte muziek ondersteunt. De organisatie organiseert of werkt mee aan allerlei projecten die de gehele Nederlandse lichte muziek bestrijken, waarbij doorslaggevend is dat het evenement of project Nederlands muziekcopyright (teksten en muziek van Nederlandse auteurs) in binnen- en buitenland ten goede komt.

Idols

In 2002 wordt Jerney door Henk Jan Smits gevraagd zitting te nemen in de jury van het programma Idols, een talentenjacht op TV. Na enige aarzeling en het voorgelegd te hebben aan haar bestuur, neemt Jerney dan alsnog zitting in het zeer populaire programma Idols. Idols is een talentenjacht op televisie op zoek naar nieuwe popidolen in Nederland. Idols start in het najaar 2002 met het uitzenden van audities van de duizenden popidolen in spé, waarna na veel voorrondes de tien beste overblijven en strijden voor de titel Popidool. In het jaar 2003 wint Jamai en in 2004 valt die eer te beurt aan Boris. Beiden scoren grote hits met hun debuutsingle en -album. In 2005 houdt Idols een korte adempauze. Ook in 2006 is Jerney wederom van de partij. Dat Idols heeft bijgedragen aan het opwaarderen van het Nederlands talent is iets dat wel zeker is.

Lifetime Achievement Award

Tijdens het jaarlijkse VNP Gala op 15 juni 2005 in het Utrechtse Tivoli ontving Jerney uit handen van de VNP zelf een Lifetime Achievement Award. De prijs is een erkenning voor de belangrijke stimulerende rol die Jerney Kaagman vervult jegens Nederlandse artiesten en componisten.

In november 2008 maakte Jerney bekend haar functie als directeur van Buma Cultuur in maart 2009 neer te leggen.

Hans Kosterman Prijs

Jerney Kaagman ontving op donderdag 22 december 2016 uit handen van Henk Westbroek de Hans Kosterman Prijs, voorheen de Platina Notekraker. Ze krijgt de prijs namens rechtenorganisaties Sena en NORMA voor haar bijzondere verdiensten op het gebied van auteursrechten van muzikanten.