In 1967 ging Chris Koerts op zoek een geschikte bassist voor zijn band The Swinging Strings. Samen met zijn tweelingbroer Gerard voelde hij dat de band in zijn toenmalige bezetting zijn creatieve plafond had bereikt. Hun ambitie ging verder dan het standaard Top 40-repertoire. Die zoektocht leidde naar Hans Ziech, destijds bassist bij The Soul.
Samen vormden ze een nieuwe band met de veelzeggende naam Opus Gainfull. De naam, vrij vertaald als ‘vruchtbare composities’, weerspiegelde de artistieke aspiraties van de jonge muzikanten. Dat het woord “Gainfull” fout gespeld was (het zou eigenlijk “Gainful” moeten zijn), nam niemand hen kwalijk. Niet veel later voegde Hans Ziech ook zijn voormalige drummer bij The Soul, Cees Kalis, toe aan het gezelschap. Daarmee ontstond de basis van wat later Earth and Fire zou worden.
| Optredens Opus Gainfull | ||
|---|---|---|
| 3 juni 1968 | Beverwijk | ABC Gebouw |
| 16 juni 1968 | Wateringen | Verenigingsgebouw |
| 27 juni 1968 | Voorburg | Dalton Lyceum |
| 29 juni 1968 | Spijkenisse | Repelaer |
| 30 juni 1968 | Spijkenisse | Repelaer |
| 4 juli 1968 | Rotterdam | Seven Seas |
| 7 juli 1968 | Beverwijk | Promenade |
| 14 juli 1968 | Wateringen | Verenigingsgebouw |
| 1 september 1968 | Wateringen | Verenigingsgebouw |
| 14 september 1968 | Benthuizen | Verenigingsgebouw |
| 28 september 1968 | Beverwijk | ABC Gebouw |
| 11 oktober 1968 | Beverwijk | ABC Gebouw |
| 12 oktober 1968 | Delft | Bolksociëteit |
| 19 oktober 1968 | Rozenburg | De Schans |
| 26 oktober 1968 | Voorburg | Soulweekend |
| 26 oktober 1968 | Spijkenisse | Repelaer |
| 8 november 1968 | Leiden | Groote Burcht |
| 23 november 1968 | Beverwijk | ABC Gebouw |
The Soul leverde méér dan alleen de ritmesectie. Gitarist Eric Wenink, eveneens afkomstig uit die band, sloot zich in de beginperiode aan als creatieve kracht achter de schermen. Hij speelde een enkele keer mee op gitaar, maar zijn belangrijkste bijdrage lag in zijn visie: hij droeg ideeën en nieuwe muziek aan. Ook stelde hij voor een zangeres aan de band toe te voegen én lanceerde de naam die het verschil zou maken — Earth and Fire. De naam wordt verklaard doordat de broers onder het astrologische teken Vuur, de rest van de band onder het teken Aarde vallen. Als zangeres werd Manuela Berloth aangetrokken, die al eerder solo een single had opgenomen.
De naamswijziging van Opus Gainfull in Earth and Fire vond plaats tijdens het optreden in het ABC Gebouw in Beverwijk, op 23 november 1968. Halverwege het optreden lieten alle muzikanten zich op de grond vallen en kuste zangeres Manueal de mannen een voor een wakker. De zangeres riep de nieuwe naam en de groep zette in met Somebody to love van Jefferson Airplane. De vijfmansformatie Earth and Fire was een feit en Nederland kreeg zijn eerste undergroundgroep.