Auteur: Christel van Capelleveen

Kayak, de symfonische rockband rond Ton Scherpenzeel, heeft een nieuw studioalbum. Hun 18e. Het nieuwe album is niet de aanleiding voor deze column. Wel hun herkenbare logo. Iets waar ik uitermate jaloers op ben. Had ik maar zo’n sterk herkenbaar naamlogo van mijn favoriete band. U weet wel, Earth and Fire.

Bij de lancering van Kayak als nieuwe superband, werd door de platenmaatschappij EMI moeite gedaan om het een herkenbaar beeldmerk mee te geven. De naam van de band is een palindroom, een woord dat van links naar rechts gelezen precies hetzelfde is als andersom. Net als de naam ABBA, ook een band met een sterk beeldmerk, waar de B’s met de ruggen tegen elkaar aan staan. Een andere band die ook zo’n duidelijk naamlogo heeft, is de Engelse band Yes. Het Yes-logo werd ontworpen door Roger Dean, de man die ooit de hoes van de Engelse uitgave van het eerste album van Earth and Fire ontwierp. Het meest iconische beeldmerk uit de popgeschiedenis is overigens geen naamlogo. Dat is het Rolling Stones logo, ook wel Tongue and Lips genoemd.

Earth and Fire staat bekend om de bijzondere hoezen, maar een herkenbaar logo of een bepaalde typografie was daar helaas geen onderdeel van. De naam van de groep werd zelfs consequent inconsequent geschreven. Niet specifiek door de schrijvende pers, maar vooral ook door de platenmaatschappij zelf. Op singles en albums stond soms Earth and Fire en dan weer Earth & Fire. De eerste 2 singles kregen Earth and Fire mee, maar bij Wild and Exciting was het ineens Earth & Fire, terwijl op hun eerste album weer Earth and Fire stond. Bij de singles ging het weer even goed, maar op het hoesje van Memories prijkt weer Earth & Fire.

In het Engelse alfabet werd de ampersand, zoals het &-teken heet, ooit als de 27e letter beschouwd. Het vindt zijn oorsprong in de Latijnse letters e en t, die samengevoegd het equivalent van “en” vormen. In de loop der jaren zijn deze vergroeid tot één symbool waarin je nog nauwelijks de samengevoegde letters kan onderscheiden. De benaming van het teken komt van een uitdrukking uit de Engelse taal. Alle letters die ook een woord waren, zoals de “a” en “i”, werden voor de duidelijkheid voorafgegaan door de Latijnse uitdrukking “per se”. Wat “op zichzelf” betekent. Samen met het gebruik om aan het einde van het alfabet het &- teken toe te voegen, dat als “and” uitgesproken werd gaf dat bij het opsommen van het alfabet “X, Y, Z and per se and”.  Wat al snel als een soort mama appelsap als “ampersand” werd uitgesproken en rond 1837 als zodanig in het woordenboek terecht kwam.

In tegenstelling tot Earth and Fire, of misschien beter de platenmaatschappij, koesterden de fans wel het &-teken. Het fanclubblad dat Charles Spijker in 1976 begon en later tot eind 1989 door Joyce den Besten en Gert Oosterhuis werd voortgezet, droeg de naam ‘&’. Ook ik gebruikte het &-teken graag. Het geeft een mooie creatieve touch aan de naam. Door internet en de regels rond domeinnamen, werd ik helaas gedwongen om voor de site over te stappen op Earth and Fire. En heb toen maar besloten dat ook in alle teksten door te trekken.

Misschien niet helemaal toevallig kwam Earth and Fire tijdens de Scherpenzeel-bezetting in 1989 wel ineens met een soort naamlogo op de proppen. Het logo bestaat uit bovenin een zwarte balk met de tekst Earth in het wit met daaronder een witte balk met de tekst Fire in het rood en de ampersand – dat dan weer wel! – in het midden half wit en half zwart. Het werd ineens op allerlei uitingen gebruikt en zelfs tot in het extreme doorgevoerd (zie onderstaande afbeelding). Maar, naast dat het een beetje laat was zo in de nadagen van de band, kan het ook niet tippen aan dat van die andere band van Ton Scherpenzeel. Het was een beetje ‘too little too late’.