In Focus | Earthandfire.nl

Dia van ‘De uil zat in de olmen’ geschonken aan Museum RockArt

De na jaren teruggevonden dia met de uil, die begin jaren zeventig tijdens live-optredens van Earth and Fire werd geprojecteerd, is geveild voor ParkinsonNL en gaat naar Museum RockArt. Wat was ook weer het verhaal achter de dia? We zochten het uit.

In 1970 bracht de gelegenheidsformatie Holland het symfonische rocknummer Hans Brinker Symphony uit. Het nummer was een bewerking van het kinderliedje De Uil zat in de olmen. Producer Freddie Haayen had het bewerkt en diverse muzikanten uit succesvolle Nederpopgroepen zoals Golden Earring, Earth and Fire, Sandy Coast, Exception, Tee-Set, The Shoes en Dizzy Mans Band werkten aan het project mee.

Het nummer werd speciaal geschreven voor de finale van 6 M. 2 N.A.P. (Beat behind the dikes), een muziektelevisieprogramma rondom nederbeat met de Hollandse geschiedenis als thema. Het was een co-productie van Bob Rooyens voor de AVRO en Bavaria, die de finale respectievelijk op 30 december 1970 in Nederland en 8 maart 1971 in Duitsland uitzonden. De muzikanten stonden op 13 kunstmatige eilandjes in het IJsselmeer en speelden de Hans Brinker symphony. Op 19 januari 1971 zond Toppop de clip uit:

In de jaren 1971 en 1972 speelde Earth and Fire tijdens live-optredens een spacy instrumentale improvisatie op De uil zat in de olmen, dat vervolgens overging in She has funny cars van Jefferson Airplane. Luister hier.

Tijdens dit nummer werd door de mannen van de lichtshow een flikkerende afbeelding van een uil geprojecteerd. Helaas was de dia met de uil na een optreden in 1971 of 1972 in bar-dancing Suzie Q in Veenendaal kwijtgeraakt en niet meer vervangen.

Toen de dia in november 2021 plots op Marktplaats verscheen, ging oud road-manager Cees Roos onmiddellijk tot aankoop over. Deels omdat hij vond dat de uil Earth and Fire-geschiedenis is en terug moest naar de band, maar ook om te achterhalen wat er met de dia was gebeurd. Eerder had hij het mysterie van de live-opnames uit Minden al ontrafeld. het bleek dat iemand bij het vegen van de zaal de dia had gevonden en in bezit had gehouden. Tot november 2021, toen hij de dia te koop zette op Markplaats. Cees Roos vertelt erover in de documentaire Earth and Fire backstage- De drummer en de roadies van John Meijer.

Cees heeft recentelijk de dia beschikbaar gesteld voor de veiling voor ParkinsonNL op 10 november jl. in Azotod. In overleg met Cees hebben Ronald Platier en anderen € 300 gedoneerd en de dia vervolgens geschonken aan Museum RockArt, het museum dat het cultureel erfgoed van de (inter)nationale muziekgeschiedenis verzamelt, beheert, conserveert, digitaliseert en presenteert vanaf de jaren 50 tot heden. Voortaan kan de dia door alle bezoekers van het museum bekeken worden. Zo is een stukje Earth and Fire-geschiedenis weer compleet.

De dia van de uil was overigens niet de enige dia die tijdens de lichtshow werd gebruikt. In de nalatenschap van Martin Smit komen er in de beschrijvingen allerlei andere dia’s voor, zoals wolken, bergen en een vrouw. We zijn benieuwd of hiervan nog foto’s zijn.

Foto Uil projectie door F. Veldhuizen tijdens een optreden in Kreade in Den Haag op 22 april 1972.

Zin in meer achtergrondverhalen? Ga naar In Focus.

In Focus: Het verhaal achter het eerste album ‘Earth and Fire’

Het eerste album van Earth and Fire met de gelijknamige titel, is echt een rock album; progressief van aard. Het is, in tegenstelling tot de latere albums, een verzameling van korte nummers, waaronder de eerste drie singles ‘Seasons’, ‘Ruby is the one’ en ‘Wild and exciting’. Er wordt nog geen verhaal uitgediept. Het geluid van de LP wordt voornamelijk gedomineerd door gitaar, orgel en de zang van Jerney.

De band speelt in 1969 enkele maanden in het voorprogramma van de Golden Earring en doet daar veel ervaring op met optredens. Dankzij de introductie van de bandleden van de Golden Earring bij Fred Haayen van Polydor, mag Earth and Fire een single opnemen. Het nummer ‘Seasons’, van de hand van George Kooymans, wordt uitgekozen als eerste single. Dit nummer wordt op 10 en 12 november van 1969 opgenomen in de G.T.B.-studio in Den Haag en op de valreep van 1969 op single uitgebracht. Jerney vertelt later in een interview dat George Kooymans zelf ook op deze single mee speelt.

Fotoshoot 13 januari 1970 door Pieter Mazel. — *De eerste bezetting: Jerney, Cees, Gerard, Chris en Hans*. Fotografie Peter Mazèl

‘Seasons’ wordt een enorme hit (hoogste notering nummer 2) en snel daarna mag de band nog twee singles opnemen: ‘Ruby is the one’ en Wild and exciting’. Beide opvolgers worden weer successen.

Na het verschijnen van deze hits krijgt Earth and Fire in 1970 de mogelijkheid een eerste album op te nemen. ‘We besloten full prof te worden en brachten onze eerste LP uit met het befaamde lucifersdoosje als hoes. Inmiddels een waar collectors-item, heb ik mij laten vertellen’, aldus Gerard in een interview uit die tijd. Het is een uitstekend debuut voor de band, al is het niet representatief voor wat ze in latere jaren maakt.

Nog voor de release van dit album verlaat drummer Cees Kalis, al dan niet vrijwillig, de band. Zijn opvolger is Ton van der Kleij, die dan ook de andere nummers op de LP inspeelt en later samen met Hans, Jerney, Chris en Gerard, op de hoesfoto van het debuutalbum komt te staan.

*Boven hoesfoto debuutalbum, onder binnenhoes Roger Dean ontwerp, fotografie Leo van der Noort*

De Nederlandse uitgave van dit album heeft een bijzondere hoes in de vorm van een uitklapbaar pakje lucifers, een ontwerp van Ron Seubert met fotografie van Leo van der Noort. Dit album staat in het buitenland voornamelijk bekend als The Matchbox. De Engelse uitgave is nog bijzonderder. Deze elpee werd in Engeland namelijk uitgebracht op het Nepentha label met een door Roger Dean ontworpen hoes die hedentendage voor enorme bedragen via allerlei veilingsites op internet te koop aangeboden wordt.

In Focus: het verhaal achter het album ‘Atlantis’

Op 6 oktober 1972 gaat de groep de studio in om een nieuwe LP en single op te nemen. Dit derde album komt uit in maart 1973: ‘Atlantis’. De muzikale weg die Earth and Fire met ‘Song of the marching Children’ was ingeslagen wordt op dit nieuwe album voortgezet. ‘Atlantis’ wordt zonder versterking van Freddy Haayen geproduceerd door Jaap Eggermont en opgenomen in de Phonogram Studio’s te Hilversum. Het album brengt weer een nieuwe hitnotering voor de band, dit keer in de vorm van de populaire single ‘Maybe tomorrow, maybe tonight’.

Hoesontwerp

‘Atlantis’ heeft een schitterende klaphoes met tekeningen van Erik van der Weijden, die ook de hoes van het album ‘Song of the marching children’ verzorgde. De informatie over het album staat op een inlegvel dat bij de LP is geleverd. ‘Atlantis’ wordt door Polydor in 1977 heruitgegeven, maar helaas zonder de bijzondere klaphoes én zonder tekstvel.

De nummers

In een interview met Chris Koerts voor het uitkomen van de LP geeft hij aan dat de band geïntrigeerd was door het feit dat het verschijnsel Atlantis wetenschappelijk niet aanvaard was, maar allerlei mensen met bovenzintuiglijke vermogens hadden beschreven hoe Atlantis eruit gezien moest hebben. Earth and Fire wilde met dit verhaal ook een relatie leggen tussen het tijdperk van Atlantis en het heden. Het vergankelijke van het leven aantonen.

Het album ‘Atlantis’ opent met de titelsong, die een gehele plaatkant in beslag neemt en gaat over het verdwenen eilandenrijk Atlantis. Evenals ‘Song of the marching children’ bestaat dit nummer uit zeven delen. Atlantis begint met ‘Prelude’, een instrumentaal voorspel, dat tevens over de hele LP retourneert. Het is erg ritmisch en wordt gevolgd door ‘Prologue’. Dit stuk leidt tevens het verhaal over Atlantis in. Het wordt gevolgd door het erg fraaie ritmische ‘The rise and fall’. Dan komt het instrumentale ‘Theme of Atlantis’, dat ingeluid wordt door Gerard op fluit en wordt gevolgd door een nummer dat onderdeel was van het live-nummer ‘Stone’, een nummer dat op het live-repertoire stond in de beginjaren. Hierna gaat het over in ‘The threat’, een gedeelte waarin de mellotron een grote rol speelt, en volgt het voorlaatste gedeelte ‘Destruction’. Hierin komen een paar heel leuke geluidseffecten voor, die het einde van het land Atlantis inluiden, waarna we in Epiloque belanden, het nummer dat de A-kant afsluit.
De B-kant begint met de single ‘Maybe tomorrow, maybe tonight’, wat gevolgd wordt door het rustige, instrumentale ‘Interlude’. Dan komt het door Ton gecomponeerde ‘Fanfare’ wat over een klein orkest gaat, dat verdreven wordt door een groot orkest. Dan volgt ‘Theme from Atlantis’, wat bekend is van de B-kant van de single ‘Maybe tomorrow, maybe tonight’ en wel anders is dan Theme of Atlantis. Het laatste nummer is het meest romantische nummer, namelijk ‘Love, please close the door’, wat de LP goed afsluit. Het is bij elkaar een zeer uitgebalanceerd album.

Atlantis: meer dan een legende?

Sla je een encyclopedie open bij het woord ‘Atlantis’, dan zul je er een beschrijving aantreffen à la ‘legendarisch eilandenrijk dat in prehistorische tijden met zijn gehele bevolking in de golven verdween.’ Dat legendarisch slaat dan op de Griekse filosoof Plato die in zijn dialogen Timaeus en Critias vertelt hoe Griekse priesters in een gesprek met Solon Atlantis beschreven als een groot rijk, groter dan Klein-Azië en Noord-Afrika bij elkaar en gelegen tegenover de zuilen van Hercules (de Straat van Gibraltar). Atlantis was een machtig rijk: haar legers hadden de landen rond de Middellandse Zee bezet. De Grieken echter, aangevoerd door de Atheners, verzetten zich met succes tegen een dreigende invasie. Ze versloegen de Atlanticiden en dreven de aanvallers terug naar hun eigen land. Kort daarna vond er een natuurramp plaats, waarbij Atlantis en haar bevolking door de golven werden verzwolgen. Geleerden ontleenden aan deze legende de naam van het continent dat een groot gedeelte van de huidige Atlantische Oceaan zou hebben ingenomen.
Aan de hand van bodemmonsters in de Atlantische Oceaan ontdekte men dat er, zoals de legende beschrijft, enorme erupties moeten hebben plaatsgevonden. Groenland, de Azoren, Madeira, de Canarische en de Kaapverdische eilanden zouden de laatste overblijfselen hiervan zijn. Ook kan de verwantschap tussen plant- en diersoorten op de Afrikaanse eilanden enerzijds en op de Amerikaanse eilandengroepen anderzijds zonder het bestaan van een vroegere landverbinding (Atlantis) niet verklaard worden. Zou Atlantis dan toch meer dan een legende zijn?